نوار قلب طب کار؛ EKG راهکاری برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی در محیط کار

در دنیای مدرن امروز، بیماری‌های قلبی یکی از اصلی‌ترین دشمنان برای سلامت انسان‌ها هستند؛ از آنجائیکه زندگی شغلی و استرس بالای کار بطوری مستقیم سلامت قلب را هدف قرار می‌دهند، مراقبت از وضعیت قلب افراد شاغل بسیار مهم است.

الکتروکاردیوگرام (electrocardiogram به اختصار ECG) یا نوار قلب یک آزمایش پاراکلینیکی بسیار ساده است که حوزه‌ی طب کار هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار که به وسیله‌ی الکترودها سیگنال‌های الکتریکی قلب را ثبت می‌کند، اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد وضعیت قلب ارائه می‌دهد.

در این بخش، به بررسی نقش و اهمیت نوار قلب در طب کار، ابزارهای تشخیصی، کاربردها و روش‌های استفاده از این تکنولوژی در ارزیابی سلامت قلبی کارگران پرداخته شده است. همچنین، استانداردها و دستورالعمل‌های مرتبط با استفاده از نوار قلب در محیط کار نیز بررسی خواهد شد.

کاربردهای الکتروکاردیوگرافی؛ نقش نوار قلب در تشخیص و مانیتورینگ مشکلات قلبی

تست نوار قلب، عموما به عنوان یک ابزار تشخیصی برای بررسی و تشخیص وضعیت‌های مختلفی که ممکن است بر قلب اثر بگذارند، به کار می‌رود؛ با استفاده از ECG، می‌توان علائم مشکوک به مشکلات قلبی را بررسی کرد. این علائم ممکن است شامل درد در قفسه سینه، تپش قلب، سرگیجه و تنگی نفس باشند. الکتروکاردیوگرافی قادر است به تشخیص موارد گوناگونی کمک کند، از جمله:

• آریتمی: وقتی قلب بسیار آهسته، بسیار سریع و یا نامنظم می‌تپد.
• بیماری عروق کرونر قلب: وقتی جریان خون توسط تجمع مواد چرب مسدود یا قطع می‌شود.
• حملات قلبی: زمانی که جریان خون به طور ناگهانی مسدود می‌شود.
• کاردیومیوپاتی: زمانی که دیواره‌های قلب ضخیم یا بزرگ می‌شوند.

در مورد افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، مجموعه‌ی نوارهای متوالی الکتروکاردیوگرافی (ECG) می‌تواند به تحلیل وضعیت قلب آنها کمک کند. همچنین، برای افرادی که در حال مصرف داروهای موثر برای سلامتی قلب هستند، ECG می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد.

کاربرد نوار قلب در معاینات طب کار

تست نوار قلب یکی از آزمایشات پاراکلینیکی است که طی معاینات بدو استخدام و معاینات دوره‌ای انجام می‌شود؛ در حال حاضر، بر اساس آیین‌نامه سلامت شغلی، تست ECG برای افراد بالای ۳۵ سال الزامی است. با اینحال برای سنین کمتر هم طبق درخواست کارفرما و در صورت لزوم انجام می‌شود.

در معاینات بدو استخدام تامین اجتماعی، با توجه به اینکه سختی کار و توانایی فیزیکی افراد ارتباط مستقیمی با ضربان قلب دارد، وضعیت عملکرد قلب با استفاده از نوار قلب سنجیده می‌شود.

در معاینات دوره‌ای هم نوار قلب یکی از آیتم‌های اصلی محسوب می‌شود. بخصوص در مواردی که یکی از اعضای خانواده‌ی فرد به بیماری‌های قلبی مبتلا باشد.

همچنین ممکن است پزشک طب کار، الکتروکاردیوگرام را به منظور بررسی تأثیر یک دارو یا بررسی وضعیت قلب، به صورت دوره‌ای تجویز کند.

راهنمای آمادگی برای انجام الکتروکاردیوگرافی (ECG)؛ مراحل و نکات مهم

معمولاً برای انجام الکتروکاردیوگرافی (ECG)، الکترودهای کوچک و چسبناک به نام الکترود، به بازوها، پاها و قفسه‌ی سینه‌ی شخص متصل می‌شوند. این الکترودها با استفاده از سیم‌ها به یک دستگاه ضبط ECG متصل می‌شوند. بهتر است زمانی که برای انجام الکتروکاردیوگرافی (ECG) مراجعه می‌کنید، نکات زیر را در نظر بگیرید:

• از استفاده از کرم‌ها یا لوسیون‌های چرب و چسبناک خودداری کنید، زیرا ممکن است مانع اتصال الکترودها شوند.
• جوراب‌های ساق بلند یا جوراب شلواری نپوشید، الکترودها باید مستقیما به پاهای شما وصل شوند.
• لباسی بپوشید که بتوانید آن را آسان دربیاورید. الکترودها بر روی سینه‌ی شما نصب می‌شوند.
• خودتان را فشار ندهید، تست نوار قلب معمولا به سرعت و به سادگی انجام می‌شود.
• ممکن است لازم باشد قبل از اتصال الکترودها، لباس بالای بدن را خارج کنید یا موهای سینه‌تان را کمی تراشید.

همچنین:

• قبل از آزمایش، بهتر است دوش بگیرید.
• ممکن است لازم شود، برای بهتر انجام آزمایش، موهای سینه‌ی خود را بتراشید.
• قبل از آزمایش، فعالیت‌های سنگین را انجام ندهید تا ضربان قلبتان، تحت تاثیر فعالیت زیاد، بالا نرود.
• ممکن است استرس نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد. تا جائیکه می‌توانید آرامش خود را حفظ کنید.
• از خوردن وعده‌های غذایی سنگین قبل از آزمایش پرهیز کنید.

روند انجام این آزمایش معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد. بعد از انجام نوار قلب، اگر کار دیگری نداشته باشید، می‌توانید به خانه بروید.

انواع الکتروکاردیوگرافی (ECG) و کاربرد آنها در تشخیص علائم قلبی

الکتروکاردیوگرافی (ECG)، سه نوع اصلی دارد:

• ECG در حال استراحت: این نوع ECG در لحظاتی از استراحت و آرامش انجام می‌شود، هنگامی که فرد در یک وضعیت آرام دراز کشیده است.
• ECG استرس یا ورزش: زمانی که شخص در فعالیت‌های ورزشی مانند دوچرخه‌سواری یا دویدن بوده و قلبش به فعالیت بیشتری پرداخته، انجام می‌شود.
• ECG سرپایی یا هولتر مانیتور: این نوع ECG وضعیت قلب را به مدت یک روز یا بیشتر کنترل می‌کند. در این حالت، الکترودها به یک دستگاه قابل حمل متصل شده‌اند که به دور کمر شما بسته می‌شود.

نوع ECG مورد نیاز برای تشخیص علائم و مشکلات قلبی شما، به نوع و شدت علائم شما وابسته است. اگر علائم شما به علت فعالیت بدنی ایجاد می‌شوند، ECG ورزشی پیشنهاد می‌شود. در صورتی که علائم ناگهانی و غیرمنتظره‌ای دارید که در بازه‌های زمانی کوتاه روی می‌دهند، ECG سرپایی به شما توصیه می‌شود.

نوار قلب (ECG): روند آزمون، نتایج و مراحل پس از آزمایش

الکتروکاردیوگرافی (ECG) نشان‌دهنده فعالیت الکتریکی و ریتم قلب است که به صورت نموداری قابل مشاهده یا چاپ شده روی کاغذ است. در مورد ECG سرپایی، دستگاه الکتروکاردیوگرافی اطلاعات مربوط به عملکرد قلب را به صورت الکترونیکی ذخیره می‌کند و پس از انجام آزمون، این اطلاعات در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.

اطلاعات ECG ممکن است به‌صورت فوری در دسترس شما نباشد. در چنین مواقعی، پزشک معمولاً دستگاه ضبط را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که هیچ نشانه خطرناکی وجود نداشته باشد. ممکن است پزشک قبل از تشخیص نهایی، درخواست آزمایش‌های اضافی داشته باشد.

بعد از دریافت نتایج نوار قلب، ممکن است نیاز به مراجعه به بیمارستان برای بررسی‌های دقیق‌تر باشد.

خطرات و عوارض احتمالی نوار قلب

الکتروکاردیوگرافی (ECG) یک آزمایش بی‌درد، سریع و ایمن است که در طی آن هیچ جریان الکتریکی به بدن شما وارد نمی‌شود. حین برداشتن الکترودها از پوست، ممکن است کمی ناراحتی احساس کنید؛ این موضوع شبیه به لمس کردن یک تکه گچ چسبناک یا خوردن آدامس است. در برخی موارد، ممکن است در محل اتصال الکترودها به پوست، کمی تحریک پوستی رخ دهد که می‌تواند به صورت یک راش خفیف باشد.

ECG ورزش تحت نظر یک فرد مجرب و در شرایط کنترل شده انجام می‌شود. این فرد در طول آزمون، شما را مورد نظر و مراقبت خود خواهد گرفت. در صورتی که هرگونه علائمی را تجربه کنید یا احساس ناراحتی کنید، آزمون فوراً متوقف خواهد شد تا اطمینان حاصل شود که شما در امان هستید.

عملکرد و توانایی الکتریکی قلب از طریق EKG

پزشک، میزان فعالیت الکتریکی قلب، قدرت آن، و مدت زمان بین امواج یا پیک‌های قلب (که نشان‌دهنده‌ی تکانه‌های الکتریکی هستند) را بررسی می‌کند. حفره‌های بالایی قلب شما یا دهلیزها، جایی هستند که ضربان قلب شما شروع می‌شود و اولین موج یا موج P را ایجاد می‌کنند.

حفره‌های پایینی قلب شما یا بطن‌ها موج بعدی را ایجاد می‌کنند که به آن کمپلکس QRS هم گفته می‌شود.

موج سوم یا موج T، وضعیت قلب شما را در حالت استراحت یا بهبود بعد از ضربان نشان می‌دهد. این مطالب به پزشک اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌دهد تا وضعیت قلب و سیستم الکتریکی آن را ارزیابی کند.

تفسیر نتایج الکتروکاردیوگرافی

نتایج الکتروکاردیوگرافی (ECG) به دقت در مورد فعالیت الکتریکی قلب اطلاعاتی ارائه می‌دهند. این نتایج می‌توانند در تشخیص مشکلات قلبی و تحلیل وضعیت قلب بسیار کمک‌کننده باشند. در تفسیر نتایج ECG، معمولا به بررسی عوامل زیر پرداخته می‌شود:

• ضربان قلب (ریتم قلبی)؛ بررسی مدت زمان بین ضربان‌های قلب و مطالعه‌ی نظم و نامنظم بودن آنها.
• موج‌های ECG؛ این موج‌ها شامل P، QRS، و T هستند. مطالعه‌ی اندازه، زمانبندی و شکل این موج‌ها می‌تواند نقش مهمی در تشخیص بیماری‌های مختلف داشته باشد.
• فعالیت الکتریکی غیر طبیعی؛ بررسی وجود هر نوع فعالیت الکتریکی غیر طبیعی که ممکن است نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد.
• معیارهای ویژه؛ بررسی عوامل مانند نرخ ضربان قلب (میانگین ضربان قلب در یک دقیقه)، نوع وجود داروها در سیستم، وضعیت عروق و عوامل دیگری که ممکن است بر وضعیت قلب تأثیر بگذارند.

پزشکان و متخصصان قلب در تفسیر این نتایج تجربه زیادی دارند و می‌توانند از تمامی جزئیات موجود در نتایج ECG برای تشخیص و درمان مناسب استفاده کنند.

فرق ECG با EKG در چیست؟

هر دو اصطلاح به یک معنا هستند: الکتروکاردیوگرام. تنها تقاوت این است که EKG از کلمه‌ای آلمانی گرفته شده است که در هر دو قسمت از حرف K به جای C استفاده می‌شود.

لازم به ذکر است که الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) با اکوکاردیوگرام (echocardiogram) که نوعی سونوگرافی برای ایجاد تصویر از ضربان قلب است، کاملا تفاوت دارد.

نتایج نوار قلب چه زمانی به دست‌تان می‌رسند؟

اگر پزشک بتواند نتایج EKG شما را فورا بررسی کند، احتمالا در همان روز با شما صحبت خواهد کرد. معمولا این حالت زمانی رخ می‌دهد که وضعیت شما اضطراری باشد و به درمان فوری نیاز داشته باشید؛ اگر نتایج نوار قلب شما عادی باشد احتمال دارد چند روز زمان ببرد تا پزشک تفسیر نتایج را گزارش دهد.

در مورد معاینات طب کار، نتایج نوار قلب برای مقایسه‌های آتی در پرونده‌ی شما درج می‌شوند.

جمع بندی

تست نوار قلب یک آزمایش پاراکلینیکی بی‌نظیر برای نظارت بر وضعیت قلب کارکنان است. با انجام این تست به‌صورت دوره‌ای، می‌توان نشانه‌های زودرس مسائل قلبی را تشخیص داد و اقدامات مناسب برای پیشگیری و درمان را آغاز کرد. این تست باعث بهبود شرایط کاری و حفظ سلامت کارکنان می‌شود، از این روی، در تضمین ایمنی و سلامت در محیط کار نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

مرکز تخصصی طب کار طب و صنعت پیروزی، به‌عنوان یک مرکز معتبر در زمینه‌ی معاینات طب کار، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تخصصی، ارائه دهنده‌ی خدمات نوار قلب با بهترین کیفیت است.

این مرکز، با تیمی مجرب از پزشکان و تکنسین‌های طب کار، ارائه‌دهنده‌ی انواع معاینات بدو استخدام، دوره‌ای، بازگشت به کار، تغییر شغل و خاتمه کار معاینات می‌باشد.

آزمون‌های تشخیصی این مرکز تخصصی مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی است. ما به شما کمک می‌کنیم وضعیت سلامت کارکنان خود را حفظ کنید و همواره ناظر ایمنی آنها باشید. با اعتماد به مرکز طب کار طب و صنعت پیروزی، سلامت‌تان را گرامی بدارید.