آزمایش خون طب کار شامل چیست + تفسیر

آزمایش خون یکی از اصلی‌ترین راه‌های تشخیص و بررسی وضعیت سلامت افراد است که در طب کار هم نقش کلیدی دارد؛ این آزمایش، نه تنها برای ارزیابی وضعیت افراد در معاینات بدو استخدام بلکه به عنوان یک ابزار، برای پیشگیری و تشخیص زود هنگام مشکلات سلامت، طی معاینات ادواری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با انجام منظم آزمایش خون در معاینات طب کار، می‌توان به صورت مداوم وضعیت سلامت جسمانی فرد را نظارت کرده و در صورت لزوم، اقدامات پیشگیرانه و درمانی به موقع را انجام داد.

در این بخش هر آنچه لازم است در مورد آزمایشات خون طب کار بدانید در اختیار شما قرار داده‌ایم. اگر دوست دارید بدانید آزمایش خون طب کار شامل چیست؟ چطور تفسیر می‌شود و چرا باید برای انجام آن ناشتا بود تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

آزمایش خون طب کار شامل چیست؟

آزمایش خون معاینات طب کار می‌تواند شامل موارد زیادی باشد، چراکه خون دارای شاخص‌های متعددی است. در معاینات بدو استخدام و دوره‌ای طب کار، هر یک از این موارد با توجه به وضعیت شغلی کارکنان و طبق تشخیص متخصص طب کار، مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

بر اساس ماده 90 قانون تامین اجتماعی، انجام آزمایشات خون و بررسی برخی موارد مرتبط با آن، ضروری است؛ بدین ترتیب برخی از آزمایشات خون الزامی هستند، با اینحال برخی دیگر طبق درخواست کارفرما و به توصیه‌ی متخصص طب کار انجام می‌شوند. در این بخش، شاخص‌های روتین مورد بررسی در آزمایشات خون طب کار را معرفی و به تشریح مورد بررسی قرار خواهیم داد.

شمارش کامل سلول‌های خون (CBC)

شمارش کامل سلول‌های خون یا CBC، آزمایشی است که اطلاعات جامعی در مورد سلول‌های خونی افراد ارائه می‌دهد. این آزمایش شمارش گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون، پلاکت‌ها، غلظت هموگلوبین و هماتوکریت (درصد حجم گلبول‌های قرمز خون) را شامل می‌شود.

در جدول زیر بازه‌ی نرمال نتایج آزمایش آمده است؛ لازم به ذکر است بازه‌ی نرمال نتایج، در برخی آزمایشگاه‌ها کمی متفاوت است.

مولفه	محدوده نرمال
RBC/گلبول‌های قرمز خون (سلول‌های مسئول حمل اکسیژن در سراسر بدن)	آقایان: ۴.۳–۵.۹ میلیون/میلی‌متر مکعب خانم‌ها: ۳.۵–۵.۵ میلیون/میلی‌متر مکعب
WBC/گلبول‌های سفید خون (سلول‌های سیستم ایمنی در خون)	۴,۵۰۰–۱۱,۰۰۰/میلی‌متر مکعب
Plt/پلاکت (ترکیبات موثر در لخته شدن خون)	۱۵۰,۰۰۰–۴۰۰,۰۰۰/میلی‌متر مکعب
Hb/هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز که اکسیژن را به اعضا و بافت‌ها منتقل و کربن دی‌اکسید را به ریه‌ها باز می‌گرداند)	آقایان: ۱۳.۵–۱۷.۵ گرم/دسی‌لیتر (g/dL) خانم‌ها: ۱۲.۰–۱۶.۰ گرم/دسی‌لیتر (g/dL)
HCT/هماتوکریت (درصدی از خون که حاوی گلبول‌های قرمز است)	آقایان: ۴۱–۵۳٪ خانم‌ها: ۳۶–۴۶٪

 

سطوح نامعمول این مولفه‌ها، ممکن است به دلیل مشکلات زیر ایجاد شده باشند:

• کمبود‌های تغذیه‌ای مانند کمبود ویتامین B6 یا B12
• آنمی/کم خونی (ناشی از فقر آهن)
• مشکلات لخته شدن خون
• سرطان خون
• عفونت
• اختلالات سیستم ایمنی

بر اساس نتایج، در صورت لزوم، پزشک دستور انجام آزمایشات دیگری را برای تایید سطوح نامعمول و تشخیص دقیق‌تر می‌دهد.

آزمایش قند خون ناشتا (FBS)

آزمایش قند خون ناشتا یا FBS، میزان قند یا گلوکز خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش ساده می‌تواند پیش‌دیابت، دیابت یا دیابت بارداری را شناسایی کند. قبل از انجام آزمایش قند خون لازم است به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت چیزی (به جز آب) نخورده یا ننوشیده باشید.

نتایج آزمایش قند خون ناشتا به صورت عدد اعلام می‌شوند:

• ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون یا کمتر: سطح نرمال برای قند خون ناشتا است.
• ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: سطح قند خون ناشتا در این محدوده معمولاً نشان‌دهنده پیش‌دیابت است. به این معنی که گلوکز خون شما بالاتر از معمول است، اما به اندازه‌ای نیست که به عنوان دیابت شناخته شود.
• ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بیشتر: نشان دهنده‌ی قند خون بالا و علامت اصلی دیابت است.

اگر سطح قند خون ناشتا شما بالاتر باشد، ممکن است پزشک آزمایش را مجدداً انجام دهد. اگر آزمایش نشان دهد که شما پیش‌دیابت دارید، پزشک پیشنهاد می‌دهد هر سال یا هر دو سال یک بار آزمایش قند خون ناشتا را تکرار کنید.

پانل لیپیدی

پانل لیپیدی، مجموعه آزمایشاتی است که میزان لیپیدها (چربی‌ها و مواد چربی که به عنوان منبع انرژی توسط بدن شما استفاده می‌شوند) را اندازه‌گیری می‌کند. برای انجام این آزمایش بهتر است ناشتا باشید و حداقل از 8 ساعت قبل غذایی میل نکرده باشید.

لیپیدها در خون شما یافت می‌شوند و در بافت‌ها ذخیره می‌شوند. آن‌ها بخش مهمی از سلول‌ها هستند و به حفظ عملکرد طبیعی بدن کمک می‌کنند. آزمایش‌های پانل لیپیدی شاخص‌های زیر را اندازه‌گیری می‌کند:

• میزان کلسترول کل (Total chol)
• میزان تری‌گلیسرید (TG)
• سطح کلسترول HDL، که کلسترول “خوب” محسوب می‌شود
• سطح کلسترول LDL، که کلسترول “بد” محسوب می‌شود

HDL “خوب” است زیرا مواد مضر را از خون حذف می‌کند و به کبد کمک می‌کند تا آن‌ها را به پسماند تبدیل کند” LDL بد” است زیرا می‌تواند باعث تشکیل پلاک در رگ‌های خونی شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.

شاخص‌های مطلوب کلسترول و تری‌گلیسرید برای بزرگسالان به شرح زیر است:

• کلسترول کل: کمتر از 5.2 میلیمول در لیتر (mmol/L)
• کلسترول HDL: مقدار 1.6 میلیمول در لیتر (mmol/L) یا بیشتر
• کلسترول LDL: کمتر از 2.6 میلیمول در لیتر (mmol/L) (کمتر از 2.0 میلیمول در لیتر (mmol/L) برای افراد با خطر بالای بروز حمله قلبی)
• تری‌گلیسرید: کمتر از 1.7 میلیمول در لیتر (mmol/L)

اگر کلسترول LDL شما 4.5 میلیمول در لیتر (mmol/L) یا بیشتر باشد، ممکن است به معنای داشتن اختلال چربی خانوادگی باشد.

البته لازم به ذکر است سطح نرمال، با توجه به سن کمی متفاوت در نظر گرفته می‌شود.

پانل متابولیک پایه یا BMP

پانل متابولیک پایه (BMP) معمولاً برای اندازه‌گیری هشت ترکیب در خون انجام می‌شود:

• کلسیم
• گلوکز
• سدیم
• پتاسیم
• بیکربنات
• کلرید
• آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)
• کراتینین

نتایج نامعمول ممکن است نشان دهنده‌ی شرایط زیر باشند:

• بیماری کلیوی
• دیابت
• نارسایی الکترولیتی

ممکن است پزشک برای تایید تشخیص دستور انجام آزمایشات دیگری را هم بدهد.

پانل متابولیک جامع یا CMP

پانل متابولیک جامع (CMP) شامل تمام اندازه‌گیری‌های پانل متابولیک پایه (BMP) است؛ با این تفاوت که این پانل پروتئین‌ها و مواد اضافی زیر که مرتبط با عملکرد کبد هستند را هم شامل می‌شود:

• آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، یک آنزیم که در کبد یافت می‌شود
• آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، یک آنزیم که در کبد و سایر بافت‌های بدن یافت می‌شود
• فسفاتاز آلکالین (ALK.Ph)، یک آنزیم که بیشتر در استخوان‌ها و کبد یافت می‌شود و در چندین فرآیند بدنی دخیل است
• بیلی‌روبین (bilirubin)، که زائده‌ای است که ناشی از تجزیه سلول‌های خون قرمز است که کبد آن‌ها را فیلتر می‌کند

از یک CMP می‌توان به همان نتیجه‌های یک BMP رسید. سطوح نامعمول دیگر نیز می‌توانند به شرایط زیر اشاره کنند:

	سطوح بالا	سطوح پایین
ALK.Ph یا ALP	انسداد مجرای صفراوی سیروز کبدی التهاب کیسه صفرا سنگ صفراوی هپاتیت مونونوکلئوز بیماری پاجت	اختلالات متابولیسم استخوان جراحی قلب سوءتغذیه کمبود روی
ALT (SGPT)	سیروز کبدی هپاتیت سرطان کبد آسیب کبد	طبیعی در نظر گرفته می‌شود
AST (SGOT)	سیروز کبدی بیماری‌های قلبی هپاتیت مونونوکلئوز (مونو) پانکراتیت	طبیعی در نظر گرفته می‌شود
بیلی‌روبین	همولیز واکنش‌های نامطلوب دارویی انسداد مجرای صفراوی سندرم گیلبرت هپاتیت	نگران کننده نیست

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

آزمایش PSA یک آزمایش اختصاصی برای آقایان است که میزان آنتی‌ژن ویژه پروستات را اندازه‌گیری می‌کند. PSA یک پروتئین است که توسط غده پروستات تولید می‌شود. بافت‌های سالم و سرطانی پروستات هر دو مقداری PSA تولید می‌کنند، اما سلول‌های سرطانی معمولاً مقادیر بیشتری از آن را تولید می‌کنند. افزایش مقادیر PSA ممکن است به وجود سرطان پروستات اشاره داشته باشد.

مقدار طبیعی آنتی‌ژن ویژه پروستات به سن یستگی دارد. سطوح PSA به مرور زمان و با افزایش سن به آرامی افزایش می‌یابند، حتی اگر سرطان پروستات یا هرگونه مشکل دیگری نداشته باشید. معمولا سطح PSA  در خون طبق واحد نانوگرم بر میلی‌لیتر خون (ng/ml) اندازه‌گیری می‌شود.

سن	سطح طبیعی (ng/ml)	سطح نامعمول (ng/ml)
40 تا 50	0 تا 2.5	بیشتر از 2.5
50 تا 60	2.5 تا 3.5	بیشتر از 3.5
60 تا 70	3.5 تا 4.5	بیشتر از 4.5
70 تا 80	4.5 تا 5.5	بیشتر از 5.5

چرا برای انجام برخی از آزمایش‌های خون باید ناشتا بود؟

برای انجام برخی از آزمایش‌های خون نیاز است که فرد قبل از آزمایش ناشتا باشد. این موضوع به دلایلی مربوط است که در اندازه‌گیری و تفسیر نتایج آزمایش تأثیرگذارند:

• دقت در نتایج: مصرف غذا و نوشیدنی می‌تواند شاخص‌های خونی را تحت تأثیر قرار دهد. به‌عنوان مثال، مصرف غذا ممکن است باعث افزایش موقت قند خون یا چربی‌های خون شود که این مسئله می‌تواند دقت نتایج را کاهش دهد.
• تفسیر صحیح نتایج: در اکثر موارد، آزمایشات ناشتا به پزشک یا تحلیلگر آزمایش کمک می‌کنند، نتایج را بهتر تفسیر کند. ناشتا بودن به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت، به پزشک یا تکنسین آزمایشگاه این اطمینان را می‌دهد که نتایج بدست آمده قابل اعتماد هستند.

برای کدام آزمایش‌های طب کار باید ناشتا باشیم؟

برخی از آزمایشات معمول که ممکن است نیاز به ناشتایی داشته باشند عبارتند از:

• آزمایشات کلسترول
• آزمایشات قند خون
• آزمایش‌های عملکرد کبد
• آزمایشات عملکرد کلیه
• پانل متابولیک پایه

جواب آزمایش خون طب کار چند روز طول می‌کشد؟

دقت در زمانی که برای دریافت نتایج آزمایش‌های خون صرف می‌شود، وابسته به نوع آزمایش، سیاست‌های آزمایشگاه، حجم کاری و حتی سیستم‌های اطلاعاتی مورد استفاده است. بعضی آزمایش‌ها ممکن است نیاز به چندین مرحله پردازش داشته باشند که زمان بیشتری را می‌طلبد. بطور کلی مدت زمان لازم برای آماده شدن نتایج آزمایشات خون به شرح زیر است:

• آزمایش شمارش کامل خون : معمولاً طی مدت زمان حدودا ۲۴ ساعت آماده می‌شود
• پانل متابولیک پایه: نیاز به حدود ۲۴ ساعت زمان دارد
• پانل متابولیک کامل: ممکن است از ۲۴ تا ۷۲ ساعت زمان ببرد
• پانل لیپیدی: معمولاً ظرف مدت زمان ۲۴ ساعت آماده می‌شود

در برخی موارد، آزمایشگاه، نتایج را ابتدا به پزشک ارائه می‌دهد تا او بتواند آن‌ها را بررسی کرده و سپس به شما اطلاع دهد. این مسئله باعث می‌شود ممکن است زمان بیشتری طول بکشد تا نتایج به دست شما برسند.

چگونه باید نتایج آزمایش خون طب کار را تفسیر کنم؟

تفسیر نتایج آزمایش خون به نوع آزمایش و نتایج به دست آمده بستگی دارد، اما چند نکته کلی که می‌توانید به آنها توجه کنید عبارتند از:

• مقدار عددی نتایج: برخی آزمایش‌ها نتایج را به صورت اعداد نشان می‌دهند که این مقادیر می‌توانند بالا یا پایین از محدوده‌های معمول باشند. بررسی این مقادیر به شما کمک می‌کند که بفهمید آیا نتیجه نرمال است یا نیاز به بررسی بیشتر دارد.
• نشانگرهای غیرطبیعی: گاهی اوقات آزمایشگاه به صورت ویژه علامتی مثل “H” برای میزان بالا یا “L” برای میزان پایین در کنار نتایج قرار می‌دهد. این نشانگرها می‌توانند به شما کمک کنند تا بفهمید آیا نتیجه در محدوده‌ی نرمال است یا خیر.
• محدوده‌های مرجع: همواره به مقدار عددی نتیجه توجه کنید و آن را با محدوده‌ی مرجع مقایسه کنید که آزمایشگاه در گزارش آزمایشی شما نوشته است. اگر نتیجه در محدوده‌ی مرجع قرار دارد، احتمالاً نرمال است، اما اگر خارج از این محدوده باشد، ممکن است نیاز به مشاوره تخصصی داشته باشید.

هر آزمایشگاه و هر پزشک متخصص طب کاری، ممکن است روش تفسیر متفاوتی داشته باشند، بنابراین همیشه بهتر است نتایج خود را با پزشک خود مطرح کنید تا تفسیر دقیق‌تری از نتایج بگیرید.

روند انجام آزمایش خون طب کار چگونه است؟

جمع بندی

آزمایش خون طب کار می‌تواند یک تصویر جامع از وضعیت سلامت عمومی شما ارائه دهد. این آژمایشات علاوه بر اینکه روشی موثر برای شناسایی زودهنگام بیماری‌ها یا اختلالات هستند، به شما اجازه می‌دهند ببینید چقدر کار شما روی سلامتی‌تان تاثیر گذاشته است.

بسیاری از شرکت‌ها بصورت سالانه، آزمایش خون را طی معاینات ادواری انجام می‌دهند. اگر به سلامتی‌تان اهمیت می‌دهید بهتر است با پزشک متخصص طب کار مشورت کنید تا متوجه شوید آیا آزمایش‌های دیگری هم نیاز دارید یا خیر.

مرکز تخصصی طب کار و صنعت پیروزی به عنوان یک مجموعه تخصصی معتبر و با تجربه در شرق تهران، خدمات متنوعی را ارائه می‌دهد که شامل آزمایش خون نیز می‌شود. آزمایش خون در این مرکز به دقت و حساسیت بسیار بالایی انجام می‌شود.

این مرکز با دارا بودن تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص، به ارائه نتایج دقیق و سریع شهرت یافته است. با توجه به اهمیت آزمایش خون در تشخیص و پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با شرایط کاری، مرکز تخصصی طب کار پیروزی به عنوان مرجعی معتبر و مورد تایید در این زمینه معرفی می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با کارشناسان ما تماس بگیرید.